Türkiye Yazarlar Sendikası Tarihçesi

İKİ DARBE ARASINDA

Her şey güllük gülistanlık olsaydı elli yıl, bir ülkenin toplumsal ve siyasal tarihinde su gibi akıp giden bir zaman sayılabilirdi. Ancak her on yılda bir özgürlükleri orduya alınan bir ülkede edebiyatın ötesinde tartışılacak pek çok şey de olmalıdır. 68’in özgürlük rüzgârı Fransa’dan Şili’ye, Arjantin’e baskılar ve darbelerle dağıtılırken Türkiye de 1971’de payına düşeni almıştı. Bir uçtan öte uca sindirilen ülke, iki üç yıllık siyasal baskıdan sonra görece de olsa ilk demokratik atılımlarını yapmaya başladı. Türkiye Yazarlar Sendikası da bu süreçte ilk adımlarını atabildi.

Yine yazarlar tutuklanıyor, aydınlar üniversitelerinden uzaklaştırılıyor, gençler ipe çekiliyordu. Düşünce ve yaratım özgürlükleri kısıtlanan Türkiyeli yazarlar, kesintisiz söz ve yazı özgürlüklerinin korunması için bir yazar örgütüne gereksinim duydular. 4 Şubat 1974’te 70 şair ve yazarın ilk toplantısıyla TÜRKİYE YAZARLAR SENDİKASI kuruldu. Sendika’nın ilk amacı, yazarlığı iş edinmiş kişilerin emeğini sermayeye karşı korumak ve hukuki, sosyal, kültürel, ekonomik temel hak ve özgürlükleri savunmaktı.

İLK YÖNETİM – ÇANTA SENDİKA

İlk toplantıda Yaşar Kemal, Aziz Nesin, Bekir Yıldız, Adnan Özyalçıner, Leyla Erbil, Tomris Uyar, Turgut Uyar, Orhon Murat Arıburnu, Adalet Ağaoğlu, Nihat Behram ve Ali Özgentürk “Kurucu Kurulu”nu oluşturdu. Bu kurul geçici bir yönetim kurulu oluşturdu. İlk genel kurulda Yaşar Kemal Genel Başkanlığa, Bekir Yıldız İkinci Başkanlığa, Adnan Özyalçıner de Genel Sekreterliğe seçildi. Bir yıl sonra yapılan 2.Genel Kurul’da ise Genel Başkanlığa Aziz Nesin getirildi.

İlk günlerde Sendika’nın kalıcı bir yeri yoktu. Yönetim toplantıları başka bir Sendika’nın salonunda yapılıyordu. Neredeyse her şeyi küçük bir çantanın gözlerinde taşınıp duruyordu. Sonra ise kâğıtlar kalemler o küçük çantadan küçük bir odaya geçti.

BÜYÜK GÖZALTI

Yazarlar üzerindeki baskılar sürüyordu. Dönemin gazetecilerinin çoğu TYS’nin üyesi olmuştu. Onlar da hak ve özgürlüklere yönelen saldırılara karşı direniyorlardı. 1970’ten sonra ülkedeki siyasal çalkantı hiç durmadı. TYS’li yazarlar, düşünce özgürlüğü için savaşımlarını sürdürüyorlardı.
1977-1979 yılları, Sendika’nın yazınsal ve siyasal eylemlerinin yoğunlaştığı bir dönemdi. Bu yıllarda dünya yazar örgütleriyle ilişkiler kuruldu. İstanbul’da Balkan Ülkeleri Yazar Örgütleri Toplantısı yapıldı. Sendika, Union Française binasına taşındı. Bu bina, 12 Eylül döneminde “anlaşılmaz bir yangın” geçirdi. Sendika’nın da belgeleri bu yangınla yok oldu.
12 Eylül’ün alevleri, ülkenin her yerinde değdiği her yeri eritiyordu. 12 Eylül 1980’de yeni bir insan avı başlamıştı. Sendikanın çalışmaları, diğer kitle örgütleriyle ilişkileri öne sürülerek ve Nâzım Hikmet Gecesi düzenlemesi gerekçe gösterilerek durduruldu. Devlet, kendi düşüncesini gözetecek yazar örgütleri kurdu Türk Edebiyatı Vakfı, Türk Edebiyatçılar Birliği gibi örgütleri korumasına aldı. Çağdaş kültür kurumlarını kapattı. TYS ise yasa dışı sayıldı. Yazarlarına yurt dışına çıkma yasağı kondu. Barış Derneği Davası’nda yargılanan TYS yöneticilerine yeni davalar açıldı. (Kapatma davaları, Aydınlar Dilekçesi Davası). 3.5 yıllık yargılamadan sonra 18 yöneticisi aklandı.

SEKSENİN ALEVLERİ

Sendika, 1987 yılında yine küçük bir apartman dairesinde yeniden kuruldu. Aziz Nesin eski ve yeni başkandı. “80 Askeri Darbesi Anayasası”nın antidemokratik yasaları, tüm demokratik örgütlerin ellerini kollarını yine bağlıyordu. Ülke, toplumsal ve kültürel yönden iyiden iyiye gerilemişti. Bu kez, devleti kuşatan köktendincilik, aydınlar üzerinde baskı oluşturmaya başlamıştı.

Yazarlar, aydınlar, bilim adamları yeniden namlunun ucundaydı. 80’den önce öldürülen Ümit Doğanay, Bedrettin Cömert, Bedri Karafakioğlu, Ümit Kaftancıoğlu gibi aydınlara 80’den sonra Turan Dursun, Uğur Mumcu, Çetin Emeç, Muammer Aksoy, Bahriye Üçok, Musa Anter, Hrant Dink gibi yazar ve gazeteciler de katıldı.

1993 yılında ülke, tarihinin en büyük toplu kıyımlarından birini yaşadı. İçlerinde Sendika üyesi yazarların da bulunduğu 33 aydın, Anadolu’da (Sivas) bir otelde ateşe verildi. 89 yılı Genel Kurulu’nda başkanlıktan ayrılan Aziz Nesin güçlükle kurtuldu.
Bu “kara yangın”dan sonra Oktay Akbal (1989-1995) ve Ataol Behramoğlu (1995-1999) yönetimlerindeki Sendika, ülkenin kültürel, toplumsal ve siyasal tarihine karışabilmek için yeni bir yapılanmaya girişti. Merkez, Ataol Behramoğlu’nun girişimiyle alınan Beşiktaş Yıldız Sarayı Dış Karakol Binası’ndaki yönetim yerine taşındı. Sendika, kültürel ve toplumsal geriliğe karşı çalışmalarını hızlandırdı. Üye sayısını arttırdı. Yazarların özlük haklarının korunması için (telif hakları, sanatçı emekliliği…) uğraştı.

Ataol Behramoğlu yönetiminden sonra, Cengiz Bektaş yönetimiyle de (1999-2005) bu çalışmalar sürdürüldü. Sendikaya bir “Edebiyat Müzesi-Belgeliği” kazandırıldı.

2005 yılından 2011 yılına değin Enver Ercan (2005-2011) başkanlığındaki yönetim de pek çok eylem ve etkinliğe imza attı. Pek çok baskıyla karşılaştı. İktidarın açtığı sendikayı kapatma davaları sürerken genel merkezin ve müze-belgeliğin boşaltılması buyruğuyla da uğraştı. Sonrasındaysa Sendika Genel Merkezi ve Müze-Belgeliği bir “gece yarısı kararı”yla kapatıldı. Genel Merkez ve belgeler oradan oraya sürüldü durdu. Müze -Belgelik ve TYS arşivi, vandalizmin elinden güçlükle kurtarıldı. TYS Edebiyat Müzesi, Kadıköy’e taşındı. Yeni belgelerle zenginleştirildi.

2011 yılında Mustafa Köz başkanlığında göreve gelen yeni yönetim, belgeleri ve genel merkezi korumaya çalışırken öte yandan ülkenin baskılarla, darbelerle yaralanan kültürel-toplumsal kimliğini yenileyebilmek için önceki yönetimlerin bıraktığı çağdaş, devrimci mirası 2019’a kadar taşıdı. Özellikle Gezi Direnişi’nde düzenlediği forumlarla ve “Barış Susuyoruz” adlı “sessiz sokak eylemi”yle ülkenin siyasal tarihinde önemli bir rol üstlendi.
***

YÖNETİM KURULU 2011

Genel Başkan: Mustafa Köz
2. Başkan: Kamil Tekin Sürek
Genel Sekreter: Müslim Çelik
Genel Sayman: Tahir Şilkan
Üye: C. Hakkı Zariç
Üye: Leyla Şahin
Üye: Nurullah Can
Üye: Ertan Mısırlı
Üye: Suna Aras

TYS 2011 17. GENEL KURUL SONUÇ BİLDİRGESİ

Genel Kurulumuz, ülkemizde “düşünceyi suç” sayan zihniyetin, yazarlara bugün daha azgın, daha fütursuz bir dönemi yaşattığını saptamaktadır.

Emekçi sınıflara yönelik saldırganlığın bir parçası olarak süren bu sindirme çabaları yazarları, gazeteciler hapishanelere koymaktadır.

Henüz yayımlanmamış kitaplar toplatılmakta ve yazarlar hapishaneler konmakta, insanlar dillerinden, kültürlerinden ötürü baskıya, şiddete uğramaktadır.

Biz yazarlar bu baskıları şiddetle kınıyor ve Türkiye Yazarlar Sendikası’nın düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğüne yönelik saldırılara karşı direnişin en önemli odağı olmayı sürdüreceğini bir kez daha kamuoyuna duyuruyoruz.

TYS’DE 2021-2023

25 Eylül 2021’de 22. Olağan Genel Kurulunu gerçekleştiren Türkiye Yazarlar Sendikası, Beşiktaş İlçe Seçim Kurulundan mazbatasını alarak göreve başladı. TYS, 29 Eylül 2021’deki ilk Yönetim Kurulu toplantısında görev paylaşımını yaptı. Adnan Özyalçıner Genel Başkanlık görevini sürdürürken Nalan Çelik İkinci Başkan, C. Hakkı Zariç Genel Sekreter, Tahir Şilkan ise Sayman oldu. Nilay Özer, Nükhet Eren, Nuray Gök Aksamaz, İlhan Gülek ve Kâmil Tekin Sürek yönetim kurulu üyesi olarak görev aldılar.

C. Hakkı Zariç’in 25 Aralık 2021 tarihinde verdiği dilekçeyle Genel Sekreterlik görevinden ve Yönetim Kurulu üyeliğinden istifa talebi değerlendirildi ve kabul edildi. TYS’nin 11 Ocak 2022 tarihli YK kararıyla yerine yedek üyelerden Dilruba Nuray Erenler Yönetim Kurulu Üyesi olarak kaydedildi. Genel Sekreterlik görevi ise 11 Ocak 2022 tarihli YK kararıyla Nuray Gök Aksamaz’a verildi.

Nilay Özer’in verdiği dilekçeyle Yönetim Kurulu üyeliğinden istifa talebi değerlendirilip kabul edilerek TYS’nin 10 Mayıs 2022 tarihli YK kararıyla yerine yedek üyelerden Güney Özkılınç Yönetim Kurulu Üyesi olarak kaydedildi.

Genel Başkan: Adnan Özyalçıner
2. Başkan: Nalan Çelik
Genel Sekreter: Nuray Gök Aksamaz
Genel Sayman: Tahir Şilkan
Üye: Nükhet Eren
Üye: İlhan Gülek
Üye: Kâmil Tekin Sürek
Üye: Dilruba Nuray Erenler
Üye: Güney Özkılınç

TYS’DE YENİ DÖNEM 2023-2025

Türkiye Yazarlar Sendikası’nın 23. Olağan Genel Kurulu, 17 Haziran 2023 tarihinde Kadıköy Barış Manço Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi. Seçimlerde tek listeyle yapıldı ve Adnan Özyalçıner başkanlığındaki yeni yönetim kurulu iki yıl süreyle görev yapacak şekilde belirlendi. TYS Yönetim Kurulu’nun ilk toplantısında görev dağılımı aşağıdaki gibidir:

Genel Başkan: Adnan Özyalçıner
2. Başkan: Mustafa Köz
Genel Sekreter: Tahir Şilkan
Sayman: Işın Tuzcular
Yönetim Kurulu Üyeleri: Kamil Tekin Sürek, Nükhet Eren, Dilruba Nuray Erenler, Mehmet Zaman Saçlıoğlu ve Gürel Sürücü

Disiplin Kurulu

Ataol Behramoğlu
Mehrizat Poyraz
Necati Tosuner
Yalvaç Ural
Yaşar Miraç

Denetleme Kurulu

Şenel Gökçe
Nur Saka

İbrahim Tığ

	YURT DIŞI TEMSİLCİLİKLERİ
Almanya	Gültekin Emre	[email protected]
Fransa	Anais Martin	[email protected]
Hollanda	Murat Tuncel	[email protected]

	DİĞER TEMSİLCİLİKLER
Temcilcilik	Temsilci	E-posta
Adana	Çetin Yiğenoğlu	[email protected]
Ankara	Süreyya Kole	[email protected]
Antakya	Mehmet Karasu	[email protected]
Aydın	Hülya Deniz Ünal	[email protected]
Burhaniye	Deniz Ayfer Tuzun	[email protected]
Bursa	Süreyya Akcay	[email protected]
Çanakkale	Hayrettin Geçkin	[email protected]
Denizli	Hakan Keysan	[email protected]
Diyarbakır	Vecdi Erbay	[email protected]
Edremit	Bülent Güldal	[email protected]
Eskişehir	Ömer Asaf Tosun	[email protected]
İzmir	Özer Akdemir	[email protected]
Kocaeli	Kadir Yüksel	[email protected]
Mersin	Ali F. Bilir	[email protected]
Ordu	İrfan Yıldız Beşlioğlu	[email protected]
Samsun	Celal Karaca	[email protected]
Sinop	İlyas Tunç	[email protected]
Tarsus	Uğur Pişmanlık	[email protected]
Zonguldak	İbrahim Tığ	[email protected]